Regulacje Światowej Organizacji Handlu, do której należą m.in. Chiny i od 2011 r. Rosja, utrudniają ochronę rodzimego przemysłu przed nieuczciwą konkurencją cenową poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki celnej. Z pomocą polskim przedsiębiorcom chemicznym przychodzi Unia Europejska i specjalna procedura nakładania ceł antydumpingowych. Jeżeli przedsiębiorcy spoza Unii stosują dumping (tj. sprzedaż produktów w UE przez podmioty spoza UE poniżej ceny stosowanej na rynkach rodzimych), który wyrządza szkodę przemysłowi wspólnotowemu, Komisja Europejska może nałożyć dodatkowe cła antydumpingowe na ich produkty. Cła antydumpingowe nakładane są na konkretne produkty i producentów z określonego kraju, są one pobierane przez organy celne państw członkowskich, obok standardowych ceł wynikających z przepisów wspólnotowych.

Konkurencja cenowa – przyczyny Poza globalnymi trendami makroekonomicznymi, wpływającymi korzystnie na szybko rozwijające się kraje spoza UE, przeregulowanie stanowi poważne zagrożenie dla europejskiego przemysłu chemicznego. Znaczne zwiększenie obciążeń regulacyjnych przyczynia się do wzrostu cen produkcji i sprzedaży produktów chemicznych, narażając przestrzegających prawa i dbających o środowisko przedsiębiorców europejskich na nieuczciwą konkurencję cenową ze strony przedsiębiorców z jurysdykcji o innej wrażliwości ekologicznej i prawnej. Z uwagi na duże oddziaływanie na środowisko przemysł chemiczny jest branżą ściśle regulowaną. Szczegółowe przepisy dotyczące ochrony środowiska, gospodarki odpadami czy rejestracji obrotu substancjami chemicznymi znacznie zwiększają koszt prowadzenia biznesu w branży chemicznej. Wiele z tych regulacji ma źródło w przepisach prawa europejskiego, takich jak przyjęty w 2007 r. pakiet REACH. Pakiet REACH jest jednym z najbardziej kompleksowych regulacji jednej branży w całym prawie europejskim. Certyfi katy bezpieczeństwa, monitorowanie substancji czy ocena bezpieczeństwa danej substancji to niektóre z obowiązków nakładanych unijnym prawem. Polscy przedsiębiorcy działający na ściśle regulowanych rynkach ponoszą znaczne koszty dostosowania swojej działalności do wymogów stawianych przez UE.

Obrona przed dumpingiem spoza UE

Prawo europejskie daje skuteczne narzędzia, dzięki którym można zwalczać nieuczciwą konkurencję cenową stosowaną przez podmioty spoza Unii. Procedurę nakładania ceł antydumpingowych prowadzi Komisja Europejska – organ odpowiedzialny za prowadzenie wspólnej polityki handlowej. Komisja może rozpocząć postępowanie w sprawie zwalczania dumpingu z urzędu lub na wniosek. Wniosek składa się na piśmie, do specjalnego Wydziału Antydumpingowego w ramach Komisji Europejskiej. Wniosek można sporządzić w każdym ofi cjalnym języku Unii Europejskiej, jednak z uwagi na fakt, iż jednostka antydumpingowa pracuje w językach angielskim i francuskim, zalecane jest złożenie wniosku w jednym z tych języków. Wniosek musi zawierać dowody na stosowanie dumpingu, przy czym wystarczy samo uprawdopodobnienie stosowania niedozwolonej praktyki. Wniosek musi też precyzyjnie określać podstawę faktyczną: wskazywać konkretne firmy z państwa spoza Unii, które stosują dumping oraz wskazywać konkretne produkty sprzedawane po zaniżonych cenach. We wniosku należy także wykazać szkodę, jaką poniósł przemysł wspólnotowy z powodu stosowania dumpingu. Dla zapobieżenia szkód, które mogą powstać w przemyśle wspólnotowym na czas trwania postępowania, Komisja może nałożyć cła tymczasowe.

Złożenie wniosku – dokumenty

Dla polskich przedsiębiorców ważne jest, iż wniosek musi być złożony przez „przedstawicieli przemysłu wspólnotowego”. W praktyce oznacza to, że pod wnioskiem o nałożenie ceł antydumpingowych muszą podpisać się przedsiębiorcy reprezentujący minimum 25% producentów danego produktu lub produktu podobnego do towaru sprowadzanego po cenach dumpingowych. Jako że niektóre chemikalia produkowane są jedynie przez kilka fi rm w całej Unii, wymagane minimum nie stanowi istotnej bariery, uniemożliwiającej zainicjowanie procedury. Ze względu na wymóg reprezentowania minimum 25% producentów danego produktu najczęściej wnioski do Wydziału Antydumpingowego składane są przez odpowiednie izby lub stowarzyszenia reprezentujące danych przedstawicieli przemysłu chemicznego.

Postępowania antydumpingowe z udziałem polskich podmiotów

W 2013 roku z wnioskiem do KE o dokonanie przeglądu rozporządzenia w sprawie środków antydumpingowych na rosyjską saletrę amonową wystąpiło Europejskie Stowarzyszenie Producentów Nawozów – Fertilizers Europe, które reprezentuje ponad jedną czwartą unijnych producentów azotanu amonu. Członkiem takiego stowarzyszenia jest m.in. Grupa Azoty. Obecnie Grupa Azoty ponownie uczestniczy w procesie przedłużenia ceł antydumpingowych na melaminę z Chin na kolejnych 5 lat.

Skuteczność zwalczania praktyk niedozwolonych

Branża chemiczna charakteryzuje się wysoką koncentracją produkcji. Duża kapitałochłonność i wysokie koszty wejścia sprawiają, iż przemysł chemiczny jest także dobrze zorganizowany. Firmy chemiczne z całej Unii aktywnie działały razem przy uchwalaniu pakietu REACH, regularnie współpracują przy innych inicjatywach regulacyjnych na szczeblu europejskim. Wszystkie te czynniki sprawiają, iż stosunkowo nie tak trudno zebrać jest poparcie wymagane dla wniosku o nałożenie ceł antydumpingowych. W świecie zglobalizowanego handlu cła antydumpingowe nakładane na poziomie europejskim mogą być potężnym instrumentem. Dzięki współpracy z prawnikami i renomowanymi fi rmami lobbingowymi, mającymi doświadczenie w prowadzeniu postępowań antydumpingowych na poziomie Komisji Europejskiej oraz współpracy wewnątrz branży, polscy przedsiębiorcy chemiczni mogą skutecznie zwalczać niedozwolone praktyki stosowane przez przedsiębiorców spoza Unii, często aktywnie wspieranych przez swoje państwa.

Artykuł został również opublikowany w numerze 3-4/2017 dwumiesięcznika "Chemia Przemysłowa".