Największym problemem, zdefiniowanym już na wstępie, jest charakterystyczna dla całej branży chemicznej złożoność procesów, na którą składa się nie tylko produkcja tzw. chemikaliów (czyli wyrobów chemicznych, rozumianych jako półprodukty organiczne i nieorganiczne, tworzywa sztuczne, środki agrochemiczne, wyroby farmaceutyczne, włókna, materiały wybuchowe, środki myjące), ale również produkcja związana z przetwórstwem tworzyw sztucznych i wyrobami gumowymi. Co więcej, często osobnym zagadnieniem jest proces konfekcjonowania produktów. Jak zatem znaleźć w tak szerokim wachlarzu działalności przemysłu chemicznego punkty styczne i spróbować odpowiedzieć na pytanie: co system informatyczny powinien wnieść do tej branży?
    Odpowiedź nie będzie jednoznaczna, gdyż każda z tzw. „podbranż” ma swoją specyfikę i, co już podkreślono, potrzeby każdej z nich są trudne do zaspokojenia wyłącznie przez system klasy ERP. Coraz częściej zatem systemy ERP są uzupełniane systemami CRM (Customer Relationship Management) oraz DMS (Document Management System). Pokazuje to wyraźnie wzrost znaczenia dedykowanych modułów i narzędzi. Założenie, w którym jeden system powinien obejmować swoim zasięgiem wszystkie obszary działalności firmy, już dość dawno zostało zweryfikowane i w wielu przypadkach potwierdziło swoją słabość. Ponadto konieczność sprostania wielu wymaganiom, występującym w przepisach prawnych, w wielu przypadkach wprost wymusza wdrożenie samodzielnych i niezależnych systemów informatycznych, zapewniających kontynuację prowadzonej działalności.

Doskonalenie procesów biznesowych
    Rozważmy przykładowo zagadnienie walidacji, powszechnie wymaganej między innymi w branży farmaceutycznej. Zgodnie z powszechnie znaną definicją, walidacja w naukach technicznych i informatyce ma na celu potwierdzenie w sposób udokumentowany i zgodny z założeniami, że realizowane procedury, procesy, wykorzystywane urządzenia, materiały, czynności i systemy rzeczywiście prowadzą do zaplanowanych wyników. Stosowne rozporządzenie dotyczące wdrażania i przeprowadzanie tego procesu zostało wydane przez ministra zdrowia. W konsekwencji tego, jeśli system IT nie zostanie poddany procesowi walidacji, nie mamy pewności, że jest on źródłem informacji, na którym możemy się oprzeć. Proces ten gwarantuje wiarygodność firmy, ale i potwierdza stosowanie najlepszych praktyk w przemyśle. W branży farmaceutycznej, będącej jedną z najbardziej restrykcyjnych jeżeli chodzi o formalne uwarunkowania rynkowe, wdrożenie procesu walidacji jest jak najbardziej uzasadnione, a nawet oczywiste i wymagane. Walidacja pozostaje zagadnieniem ze sfery systemów do zarządzania jakością. Co ciekawe, bardzo trudno jest znaleźć na rynku system, który realizowałby bezpośrednio założenia systemu do zarządzania jakością z szerokim uwzględnieniem procesu walidacji. Dostępne narzędzia IT wspierają jedynie cały proces, automatyzując go w możliwie szerokim zakresie. Niestety nie zapewniają one pełnej automatyzacji, rozumianej poprzez całkowitą eliminację czynnika ludzkiego, a co za tym idzie ewentualnego błędu.

Optymalizacja procesów produkcyjnych
    Kolejnym zagadnieniem, z jakim spotkamy się w branży chemicznej, jest tzw. „traceability”, czyli monitorowanie ruchu i pochodzenia danej partii produkcyjnej na każdym etapie łańcucha dostaw.
    W ten sposób przedsiębiorca otrzymuje możliwość pełnej identyfikacji partii w łańcuchu dostaw, począwszy od dostawców surowców i materiałów, aż po odbiorcę. Kontrola partii pozwala na utrzymanie spodziewanych parametrów produktu. Co ważne, jeśli wdrożymy śledzenie partii, mamy możliwość natychmiastowej reakcji w przypadku pojawienia się negatywnych sygnałów, np. od odbiorców (przy czym odbiorcą może być nie tylko finalny nabywca, ale również inne przedsiębiorstwo, które jest odbiorcą półproduktu, w przypadku śledzenia partii dotyczących tegoż półproduktu). Szczególnie ważne jest to w przedsiębiorstwach, których produkty są opatrzone terminami przydatności, a branża chemiczna – obok branży spożywczej – jest koronnym tego przykładem. W przypadku śledzenia partii możemy mówić o pełnym wsparciu ze strony systemu ERP.
    Nie zapominajmy jednak, że nie wszystkie systemy ERP są wyposażone w tego typu funkcjonalności. Należy zdawać sobie z tego sprawę, że systemy informatyczne, który nie są dedykowane branży produkcyjnej, mogą nie posiadać takich rozwiązań. Z pewnością wszystkie duże systemy ERP, czyli produkty typu SAP, Oracle, Microsoft czy rodzimy Impuls, są do tego przygotowane. Natomiast na uwagę zasługuje fakt, że pomimo usprawnienia łańcucha dostaw w przedsiębiorstwie, nie unikniemy kolejnych inwestycji, wykraczających poza klasyczne funkcje systemu ERP i wspierających ich działanie. Najprostszym, a zarazem najdoskonalszym sposobem na skuteczne wprowadzenie „śledzenia partii” wydaje się wprowadzenie identyfikacji przy pomocy kodów kreskowych. Dzięki wdrożeniu tego typu rozwiązania jednocześnie usprawniamy pracę magazynów. Mamy wówczas pełną kontrolę nad produktem od momentu zaplanowania produkcji, poprzez zarządzania bazą surowców, proces produkcji i identyfikację produktu końcowego w magazynie wraz z jego bezbłędną lokalizacją. Inaczej niż w przypadku walidacji, system ERP z reguły nie tylko wspiera proces produkcji, ale usprawnia go w istotnym stopniu, w pełni go automatyzując.

Warto zapamiętać
    Dwa omówione powyżej zagadnienia zaledwie sygnalizują potrzeby oraz skomplikowaną specyfikę branży. Są jedynie wierzchołkiem góry lodowej. Natomiast to, na co warto zwrócić zawsze szczególną uwagę, to fakt, że systemy ERP rozumiane w tradycyjny sposób jako systemy informatyczne o charakterze transakcyjnym, z pewnością nie są wystarczającym narzędziem do zarządzania przedsiębiorstwem działającym w branży chemicznej. Oddzielny temat stanowią zagadnienia związane z zarządzaniem produkcją procesową, a także z zarządzaniem logistyką w kontekście transportu, w tym również transportu kolejowego i specjalistycznego transportu samochodowego, który powinien być poddany wysokim normom bezpieczeństwa. W tym przypadku systemy ERP, mimo szerokiego zastosowania, wymagają koniecznego uzupełnienia o dodatkowe narzędzia i rozwiązania wyspecjalizowane.

Autor: Kornelia Kulczyńska, kierownik ds. kluczowych klientów w sektorze przemysł w Infovide-Matrix SA

Artykuł został opublikowany w magazynie "Chemia Przemysłowa" nr 5/2012

Źródło fot.: www.photogenica.pl