W ramach projektu „LIMIT –  Innowacyjne technologie usuwania poli- i perfluorowanych związków organicznych (PFAS) oraz innych kluczowych mikrozanieczyszczeń ze źródeł punktowych jako istotny aspekt zrównoważonego rozwoju gospodarki wodno-ściekowej w obszarze Południowego Bałtyku” naukowcy opracują nowatorskie technologie oczyszczania wody i ścieków z mikrozanieczyszczeń. Szczególna uwaga zostanie poświęcona usuwaniu tzw. wiecznych chemikaliów (forever chemicals), czyli poli- i perfluoroalkilowych związków organicznych (PFAS), szeroko stosowanych od lat 50. XX wieku w wielu produktach przemysłowych i konsumenckich, takich jak środki powierzchniowo czynne, kosmetyki, pianki przeciwpożarowe oraz tekstylia i opakowania do żywności.

Nie ulegają rozkładowi w wodzie, negatywnie wpływają na zdrowie

Jak tłumaczy dr inż. Małgorzata Szopińska, kierownik projektu na Politechnice Gdańskiej, ze względu na silne wiązanie fluor-wodór, związki z grupy PFAS praktycznie nie ulegają rozkładowi w środowisku wodnym. Stwierdzono też ich negatywny wpływ na zdrowie człowieka z uwagi na wysoki potencjał bioakumulacyjny, toksyczność i immunosupresyjność (obniżają odpowiedź immunologiczną organizmu). Do środowiska wodnego mogą dostawać się wraz z użytą wodą, a także ze spływem powierzchniowym z terenów przemysłowych.

Elektrolityczne usuwanie mikrozanieczyszczeń

– Koncepcje technologiczne, które są w obrębie zainteresowania prac badawczych i wdrożeniowych w ramach projektu „LIMIT” to nowe zaawansowane technologie oczyszczania ścieków wykorzystujące promieniowanie UV, utlenianie elektrochemiczne oraz właściwości wody w stanie nadkrytycznym – mówi dr inż. Małgorzata Szopińska. – Na Politechnice Gdańskiej skupiamy się na rozwoju technologii usuwania mikrozanieczyszczeń z wykorzystaniem elektrolitycznego ich utleniania, które może prowadzić do poprawy ich biodegradowlaności lub całkowitej mineralizacji. Istotnym aspektem jest również redukcja toksyczności zanieczyszczonej wody. Aby minimalizować ślad węglowy i efektywnie wykorzystywać zasoby środowiska, projekt przewiduje również użycie systemów opartych na granulowanym węglu aktywnym i żywicach jonowymiennych.

Testy na prototypowej stacji w Danii

W ramach projektu wybrane technologie zostaną przetestowane w pełnej skali technicznej na stacji prototypowej firmy ULTRAAQUA w Korsør w Danii, gdzie oczyszczane będą wody opadowe z terenów skażonych związkami z grupy PFAS (obszar treningowy jednostek straży pożarnej).

– Taki plan badawczo-wdrożeniowy umożliwia międzynarodowy transfer wiedzy pomiędzy wszystkimi członkami konsorcjum – dodaje dr inż. Małgorzata Szopińska.

Działania projektu „LIMIT” wpisują się w realizację idei gospodarki o obiegu zamkniętym i promują wykorzystanie zielonych technologii w gospodarce wodno-ściekowej oraz ochronie zasobów wodnych.

Spotkanie na PG, wizyta w oczyszczalni PEWiK „Dębogórze”

W czerwcu na Politechnice Gdańskiej odbyło się spotkanie zespołu badawczego i partnerów stowarzyszonych projektu „LIMIT”, podczas którego omówione zostały koncepcje technologiczne będące przedmiotem prac badawczych i wdrożeniowych. 

Zespół projektowy odbył też wizytę studyjną na terenie Grupowej Oczyszczalni Ścieków „Dębogórze” w Gdyni, zapoznając się z aktualnie wdrożonymi technologiami oczyszczania ścieków oraz nowymi obiektami oddanymi do użytku w 2023 r. (po modernizacji ciągu przeróbki osadów ściekowych).

Konsorcjum badawcze ze Szwecji, Danii, Litwy i Polski

Projekt „LIMIT” jest realizowany przez międzynarodowe konsorcjum badawcze ze Szwecji (Uniwersytet w Lund – lider projektu), Danii, Litwy i Polski. Z ramienia Politechniki Gdańskiej w prace projektowe zaangażowany jest zespół w składzie: dr. inż. Małgorzata Szopińska (kierownik projektu) oraz prof. dr hab. inż. Aneta Łuczkiewicz; dr hab. inż. Sylwia Fudala-Książek, prof. PG; dr inż. Katarzyna Kozłowska-Tylingo; dr inż. Mattia Pierpaoli; dr inż. Filip Gamoń; dr inż. Hubert Byliński; mgr inż. Filip Pawlak. Projekt wspierają również przedstawiciele podmiotów stowarzyszonych m. in. PEWiK GDYNIA Sp. z o.o.; Zakład Utylizacyjny Sp. z o.o. w Gdańsku, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku i firma Techsan z Olsztyna. Drugim polskim partnerem projektu jest Port w Gdyni.

Projekt realizowany jest w ramach programu Interreg Południowy Bałtyk na lata 2021-2027 (Europejska Współpraca Terytorialna).