Nietrudno spotkać się ze stwierdzeniem, że sztuczna inteligencja jest coraz bardziej inte ligentna i za chwilę zabraknie pracy dla eks pertów piszących o różnych aspektach gospodarki, ponieważ Chat GPT zrobi to lepiej, szybciej i nie trzeba z nim podpisywać umowy o dzieło. Czy rzeczywiście? Czy specjalistom, ekspertom i branżowym dziennika rzom grozi widmo bezrobocia? Czy za niedługo redakcje branżowych czasopism, zamiast zatrudniać dzienni karzy, po prostu raz w miesiącu opłacą abonament jakiegoś płatnego narzędzia AI nie martwiąc się o to, czym zapełnią kolejne wydanie? Przekonajmy się.

Projekt IK

W ramach eksperymentu poprosiłam jedno z na rzędzi AI (korzystałam z różnych opcji płatnego Chatu GPT 4.0) o wygenerowanie krótkich tekstów na temat infrastruktury krytycznej (IK), które mogłyby się złożyć na artykuł poświęcony tym zagadnieniom. Zapytania formułowałam w języku polskim i angielskim, jak kolwiek zależało mi na tekstach uwzgledniających polską perspektywę i polski stan prawny. Używałam różnych komend i zapytań, prosiłam o sprawdzone informacje i ustrzeganie się generalizacji. Zależało mi na tekstach, które mogą stworzyć merytoryczny artykuł o infrastrukturze krytycznej, który można opublikować w prasie branżowej lub specjalistycznej. Wybrałam temat, którym zajmuję się od lat, po to, by móc sprawdzić wiarygodność tego, co napisze mi AI. W ramach eksperymentu skoncentrowałam się na kilku ważnych zagadnienia dotyczących IK. Po pierwsze, systemy IK. Ustawa o zarządzaniu kryzysowym oraz NPOIK (Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej) bardzo precyzyjnie wymie nia sektory infrastruktury krytycznej. Są to następujące systemy: zaopatrzenia w energię, surowce energe tyczne i paliwa, łączności, sieci teleinformatycznych, f inansowe, zaopatrzenia w żywność, zaopatrzenia w wodę, ochrony zdrowia, transportowe, ratownicze, zapewniające ciągłość działania administracji publicz nej, produkcji, składowania, przechowywania i stoso wania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.

Chat GPT poproszony o napisanie tekstu, w którym znajdzie się informacja na temat systemów, w ramach których wyróżnia się obiekty IK, zaczyna kluczyć. Trudno jest uzyskać precyzyjną informację na temat systemów tworzących IK, dostajemy na wstępie ogólniki w ro dzaju: „Infrastruktura krytyczna obejmuje różnorodne systemy i aktywa, które są niezbędne dla funkcjono wania społeczeństwa i gospodarki. Ich zakłócenie lub zniszczenie mogłoby mieć poważne skutki dla zdrowia, bezpieczeństwa, bezpieczeństwa ekonomicznego lub społecznego dobrobytu”. Ten paragraf oczywiście ma sporo sensu, ale wciąż ani ja, ani ewentualny czytel nik napisanego w ten sposób artykułu nie dostajemy odpowiedzi, jakie to systemy. Proszę o bardziej precy zyjną odpowiedź. Sztuczna inteligencja podpowiada, że kluczowymi systemami IK w Polsce będą: „energetyka, woda, żywność, transport, telekomunikacja i techno logie informacyjne, zdrowie, finanse, bezpieczeństwo publiczne i zarządzanie kryzysowe, administracja pu bliczna, chemia i materiały niebezpieczne”. Jest w tym nieco racji, bo te obszary pokrywają się mniej więcej (to kluczowe słowo) z istniejącymi systemami IK, ale tę samą odpowiedź uzyskałam zadając pytanie o sys temy IK w USA i UK. Każde z trzech państw ma nieco inną liczbę systemów zaliczanych do IK. Ponadto lista 11 systemów IK funkcjonujących w Polsce jest jawna i łatwa do znalezienia i nieco dziwi, że algorytm jej nie znalazł i nie umieścił tej informacji w tekście.

Definicja IK w polskim prawie

Po drugie, poprosiłam AI o krótki tekst o infra strukturze krytycznej, który zawierałby definicję IK w polskim prawie. Jako podstawę prawną ww. narzędzie najpierw wskazało Ustawę o działaniach antyterro rystycznych z dnia 10 czerwca 2016 (ciepło, ciepło…), a potem Ustawę o zarządzaniu kryzysowym z dnia 26 kwietnia 2007 (bingo!), przytaczając w miarę logiczną, choć stylistycznie chropowatą ustawową definicję IK. Takie postępowanie o tyle dziwi, że Chat GPT mógł ją po prostu podać w oryginalnym brzmieniu. W następnej części, niepytane, narzędzie wymieniło sektory IK: „W ramach infrastruktury krytycznej w Polsce wyróżnia się następujące sektory i podsektory:

• Energetyka: obejmuje produkcję, przesył, dystry bucję i dostawy energii elektrycznej, gazu, ciepła oraz paliw płynnych i gazowych.
• Telekomunikacja i technologie informacyjne: dotyczy sieci telekomunikacyjnych, systemów informatycznych, usług internetowych i danych. • Woda: obejmuje zaopatrzenie w wodę do picia, gospodarkę ściekową oraz zapory i inne infra struktury wodne.
• Transport: dotyczy transportu drogowego, kolejo wego, lotniczego, morskiego oraz infrastruktury pomocniczej, takiej jak lotniska, porty, dworce.
• Żywność: obejmuje produkcję, przetwarzanie i dystrybucję żywności.
• Zdrowie: dotyczy opieki zdrowotnej, w tym szpi tali, laboratoriów, banków krwi i innych instytucji medycznych.
• Finanse: obejmuje sektor bankowy, rynki finan sowe, ubezpieczenia oraz inne usługi finansowe.
• Administracja publiczna i usługi rządowe: dotyczy organów administracji centralnej i samorządowej, służb ratowniczych, porządkowych i bezpieczeń stwa publicznego.
• Przemysł chemiczny i farmaceutyczny: obejmuje produkcję, przechowywanie i dystrybucję substan cji chemicznych i farmaceutycznych.
• Przestrzeń kosmiczna: dotyczy infrastruktury i usług związanych z przestrzenią kosmiczną, w tym satelitów i stacji naziemnych”.

Interesujące, ale niestety wiedza sztucznej inteli gencji nie pokrywa się ze stanem prawnym aktualnie obowiązującym w wielu kwestiach. Wśród systemów tworzących IK znajdziemy co prawda system zaopatrze nia w wodę, ale żaden z aktów prawnych nie wymienia gospodarki ściekowej.