5 czerwca 2014 r. minął termin implementacji do krajowego prawodawstwa przepisów europejskich ujętych Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE [1]. Proces implementacji ww. dyrektywy trwa i trudno jednoznacznie wskazać termin jego zakończenia. W niniejszym artykule zostanie poruszonych kilka istotnych zdaniem autora aspektów wynikających z nowej regulacji prawnej.

Obecnie funkcjonująca ustawa – ocena skutków regulacji
Obecnie obowiązująca ustawa o efektywności energetycznej [2], zwana dalej ustawą, wprowadziła system białych certyfi katów. Ich pozyskanie przez podmioty startujące w przetargach daje możliwość wsparcia planowanych działań proefektywnościowych lub gratyfi kacji dla już wykonanych. W przypadku obowiązku, jaki nakłada ustawa, istnieje również możliwość nabycia świadectw efektywności energetycznej i przedstawienia ich do umorzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej. Doświadczenia zebrane po dwóch rozstrzygniętych przetargach pozwalają stwierdzić, że duża część deklaracji dotyczyła działań już podjętych, a więc takich, które opłacało się zrealizować także bez systemu wsparcia. Liczba deklaracji złożonych w obu przetargach była stosunkowo nieduża, a ofert wybranych – jeszcze mniejsza, co przyczyniło się do tego, że rynek świadectw efektywności energetycznej praktycznie nie zaczął funkcjonować. Dodatkowo okres rozstrzygania przetargów był bardzo długi, co w praktyce przyczyniło się do osłabienia zainteresowania podmiotów systemem białych certyfi katów. Wiele z nich czekało na uzasadnienie odrzucenia ofert z poprzedniego przetargu, aby wnioski z niepowodzeń przenieść na nowo przygotowywane deklaracje. Sytuacja ta uwydatniła się w trzecim przetargu, który został ogłoszony 19 grudnia 2014 r., podczas gdy rozstrzygnięcie drugiego przetargu miało miejsce 7 listopada 2014 r. (data ukazania się wyników przetargu w BIP na stronie Urzędu Regulacji Energetyki). Efektem nieukształtowania się rynku świadectw efektywności energetycznej jest konieczność uiszczania opłaty zastępczej przez podmioty objęte obowiązkiem. Podsumowując, system przetargowy w obecnej formie okazał się mało wydolny, a sama ustawa w obecnie obowiązującym brzmieniu nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Zmiany są więc potrzebne.

Znaczące zmiany w ustawie związane z nowelizacją – instalacje objęte ETS
Ustawa obecnie obowiązująca wprowadza ograniczenie dla podmiotów objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji w rozumieniu ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r., wyłączając przy tym urządzenia
potrzeb własnych. W świetle przepisu art. 2 ust. 2 ustawy wyłączenie to dotyczy jedynie sektora wytwórczego energii elektrycznej i ciepła. W praktyce bowiem na innych instalacjach przemysłowych niż ww. nie sposób rozdzielić, które urządzenie należy do kategorii potrzeb własnych. Sprowadza się to więc do sytuacji, w której instalacje przemysłowe objęte ETS w całości są pozbawione możliwości wsparcia działań proefektywnościowych, jakie daje system białych certyfi katów. W nowej perspektywie prawnej [3] ten kontrowersyjny zapis znika, co teoretycznie daje równe szanse wszystkim instalacjom, dla których planuje się działania proefektywnościowe. Wydawać by się mogło, że brak tego zapisu spowoduje, iż system białych certyfi katów pozwoli na wsparcie działań modernizacyjnych proefektywnościowych np. w obszarze turbozespołów parowych, kotłów czy innych urządzeń objętych wspomnianym ograniczeniem. Należy jednak zaznaczyć, że w projekcie nowej ustawy (art. 1 ust. 1 i 2) pozostały zapisy uszczegóławiające przedsięwzięcia, w ramach których będzie można ubiegać się o białe certyfi katy i raczej nie należy się spodziewać znaczącego rozszerzenia tej listy działań.