Na Niżu Polskim złoża gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w złożach typu masywowego i blokowego o wodno- lub gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie kilka złóż zawiera gaz wysokomentanowy, w pozostałych złożach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa.

Na przedgórzu Karpat złoża gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w kilku złożach występuje gaz zaazotowany. Złoża należą do strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.

W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w złożach samodzielnych, jak i towarzysząc złożom ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złóż karpackich przebiega w warunkach gazowo-naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przeważnie zawiera powyżej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość wynosi kilka procent).

W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w złożach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w złożach B 3 i B 8.

W złożach Niżu Polskiego występuje obecnie 69 % wydobywalnych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat znajduje się 26 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 4,0 % i 1,0 % zasobów krajowych).

W 2014 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 129,75 mld m3 (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zasoby zmniejszyły się o 4,55 mld m3. Ubytek zasobów powstał głównie w wyniku wydobycia. W 2014 roku udokumentowano następujące nowe złoża: Batycze (udokumentowane zasoby wydobywalne – 21,10 mln m3), Komorze (340,05 mln m3) oraz Potok Górny (37 mln m3).

Zasoby wydobywalne zagospodarowanych złóż gazu ziemnego wynoszą 106,80 mld m3, co stanowi 82 % ogólnej ilości zasobów wydobywalnych. Zasoby przemysłowe złóż gazu ziemnego w 2014 r. wyniosły 57,30 mld m3.

W bilansie ujęto również zasoby gazu ze złóż przeznaczonych na podziemne magazyny gazu ziemnego, pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono złoża Bonikowo (328,63 mln m3), Brzeźnica (45,59 mln m3), Daszewo (27,72 mln m3), Husów (372,88 mln m3), Strachocina (121,50 mln m3), Swarzów (28,80 mln m3) i Wierzchowice (5728,12 mln m3). Łączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 6,65 mld m3. W 2012 r. udzielono koncesji na bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego w skreślonym w 2003 r. z krajowego bilansu zasobów, złożu gazu ziemnego Henrykowice E.

Do magazynowania węglowodorów wykorzystuje się również złoża soli. Obecnie funkcjonują trzy kawernowe podziemne magazyny, podziemne magazyny gazu ziemnego Mogilno II i Kosakowo (rok rozpoczęcia eksploatacji-2014(1)) oraz podziemny magazyn ropy naftowej i paliw płynnych Góra. Łącznie na koniec 2014 r. obowiązywało 11 koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych.

W 2014 r. wydobycie gazu ziemnego ze złóż o zasobach udokumentowanych wynosiło 5,258 mld m3 i było o 0,230 mld m3 mniejsze niż w roku 2013. Na poniższej figurze przedstawiono wielkość wydobywalnych zasobów bilansowych i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2014.

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Amerykańską Służbą Geologiczną (USGS – U.S. Geological Survey), w oparciu o dane archiwalne z lat 1950-1990, oszacował zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w basenie bałtycko – podlasko - lubelskim. Łączne zasoby wydobywalne gazu ziemnego dla lądowej i szelfowej części basenu mogą wynosić maksymalnie 1920 mld m3, ropy naftowej 535 mln t. Biorąc pod uwagę parametry oszacowania, zasoby te mieszczą się z największym prawdopodobieństwem w przedziale 346 – 768 mld m3 dla gazu ziemnego oraz 215 – 268 mln t dla ropy naftowej (2).

W roku 2014 w ramach realizacji zadań Państwowej Służby Geologicznej sporządzono pierwszy, wstępny raport (3) dotyczący oceny prognostycznych zasobów gazu zamkniętego w wybranych najbardziej perspektywicznych zwięzłych kompleksach zbiornikowych Polski. Przeanalizowano trzy kompleksy geologiczne: permskie piaskowce czerwonego spągowca strefy poznańsko-kaliskiej, piaskowce karbonu strefy wielkopolsko-śląskiej oraz piaskowce kambru w zachodniej części basenu bałtyckiego.

W oparciu o materiały archiwalne oraz najnowsze dane udostępnione przez firmy poszukiwawcze działające na terenie Polski, oszacowano iż najbardziej prawdopodobna wartość prognostycznych zasobów geologicznych gazu zamkniętego w Polsce dla wyżej wymienionych obszarów, jest rzędu 1528-1995 mld m3. Autorzy raportu zakładają, że zasoby technicznie wydobywalne można oszacować hipotetycznie, przyjmując współczynnik wydobycia 5-15 % (średnio 10 %) dla każdego z rejonów.

10.07.2015 r.

źródło: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce według stanu na dzień 31 grudnia 2014 r., autor rozdziału: Martyna Czapigo - Czapla

(1) www.osm.pgnig.pl

(2) Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, 2012 – Ocena zasobów wydobywalnych gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce (basen bałtycko – podlasko – lubelski).

(3) Wójcicki A., Kiersnowski H., Dyrka I., Adamczak-Biały T., Becker A., Głuszyński A., Janas M., Kozłowska A., Krzemiński L., Kuberska M., Pacześna J., Podhalańska T., Roman M., Skowroński L., Waksmundzka M.I., 2014 - Prognostyczne zasoby gazu ziemnego w wybranych zwięzłych skałach zbiornikowych Polski. PIG-PIB, Warszawa.