6 polskich regionów

Ogółem sześć polskich regionów węglowych stara się pozyskać środki unijne na realizację terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, jednak jak do tej pory pewne finansowania mogą być tylko trzy z nich – Dolnośląskie, Śląskie i Wielkopolskie. 

O europejską solidarność i niewykluczanie żadnego obszaru węglowego zgodnie apelowali przedstawiciele polskiego Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej i samorządowcy uczestniczący w dyskusji na platformie internetowej Programu ESPON. W spotkaniu brali udział przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz górniczych regionów i rządów z Polski, Bułgarii, Czech i Rumunii.

 

108 ośrodków górniczych w Europie

Jak wynika z raportów i analiz ESPON, realizacja Europejskiego Zielonego Ładu, zakładającego osiągniecie przez UE neutralności klimatycznej do 2050 roku, dotknie 108 ośrodków górniczych w całej Europie. To właśnie do nich adresowane są pieniądze w ramach unijnego Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST). W latach 2021-27 – z łącznej puli 17,5 mld euro – 4,4 mld euro ma trafić do Polski. 

Obecnie nadal trwają negocjacje dotyczące szczegółów wykorzystania wsparcia z FST” – zapewniał podczas debaty Wiktor Szydarowski, dyrektor ESPON. Jak podkreślił, warunkiem ubiegania się o te środki jest przygotowanie terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji, pokazujących kierunki przyszłych zmian w każdym z aplikujących o pomoc regionów.

 

Lubelskie i śląskie o wyzwaniach

O wyzwaniach stojących przed polskimi regionami mówili przedstawiciele dwóch województw – lubelskiego i śląskiego. Wskazywali, że choć różni je doświadczenie oraz skala nadchodzących zmian, to jednak wszędzie miejsca pracy i poczucie bezpieczeństwa obywateli są tak samo istotne.

Jeszcze dwa lata temu planowaliśmy rozbudowę kopalni Bogdanka S.A. Lubelski Węgiel, jednak rok później podjęliśmy świadomą decyzję o zwrocie w kierunku gospodarki przyjaznej środowisku – powiedział Zbigniew Wojciechowski, wicemarszałek województwa lubelskiego.

Według niego, przemiany energetyczne w Lubelskiem nie będą łatwe, gdyż województwo należy do najbiedniejszych regionów w całej Unii, a Bogdanka to czołowy pracodawca na tym obszarze.

Jesteśmy jednak także ważnym ośrodkiem akademickim, mamy silną świadomość ekologiczną i uznajemy proces dekarbonizacji za nieunikniony i przyszłościowy. Należy nam w tym jednak pomóc – przekonywał Zbigniew Wojciechowski. 

O wysiłku włodarzy województwa lubelskiego świadczą założenia przedstawione w regionalnym planie transformacji energetycznej: zmniejszenie wydobycia węgla o 33 proc. do 2030 roku i o 74 proc. od 2040 oraz wzrost udziału OZE - do co najmniej 45 proc. produkcji energii elektrycznej do 2030 roku.

W podobnym tonie wypowiadał się Dariusz Stankiewicz ze Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego. Przypomniał, że proces przekształcania regionalnej gospodarki i stopniowego odchodzenia od węgla trwa na Śląsku już od ponad 30 lat – jednak to dopiero nadchodzące dekady zadecydują o jego sukcesie. 

Na Śląsku siedem podregionów ubiega się o środki z FST i wszędzie temat ten wywołuje wiele emocji. Kluczowa jest z jednej strony skuteczna polityka informacyjna i partycypacyjna, z drugiej zaś poczucie ogólnonarodowej solidarności. Osiągnięcie neutralności klimatycznej to wspólny cel całej UE, dlatego pomoc z Funduszu powinna objąć wszystkie zagrożone regiony – podkreślał Dariusz Stankiewicz. 

 

Ambitne plany łódzkiego samorządu

Renata Calak, dyrektor Departamentu Strategii w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej wspomniała też o ambitnych planach łódzkiego samorządu, który dąży do zmniejszenia emisji CO₂ w najbliższych dekadach o 77 proc. 

Być może w odbiorze społecznym łódzkie nie kojarzy się tak mocno z węglem jak Śląsk. Przypomnę jednak, że zatrudnienie w tamtejszym sektorze węglowym wynosi obecnie ponad 7 tys. osób, a do 2030 roku zostanie zredukowane o 43 proc. – mówiła Renata Calak.

 

Kolejna runda negocjacji

Niemal równocześnie z debatą ESPON, odbyło się na początku czerwca spotkanie przedstawicieli polskiego rządu z Komisją Europejską. Uzgodniono, że KE przekaże Polsce listę pytań dotyczących trzech województw aplikujących o wsparcie z Funduszu. Po udzieleniu odpowiedzi ma mieć miejsce – jeszcze w czerwcu – kolejna runda negocjacji.