Safety Instrumented Systems SIS (układy odpowiedzialne za bezpieczeństwo) mają za zadanie zabezpieczenie personelu, wyposażenia i środowiska przez zmniejszenie prawdopodobieństwa wypadku oraz przez zmniejszenie możliwej skali szkód w przypadku zaistnienia sytuacji awaryjnej.

W materiałach powiązanych z zagadnieniami bezpieczeństwa często jest używane pojęcie bezpieczeństwa funkcjonalnego. Jest to pojęcie bardzo mocno powiązane z SIS, można momentami traktować je jako synonim.

Pojęcie bezpieczeństwa funkcjonalnego odnosi się do systemu sterowania, którego niezawodność działania zależy od prawidłowego funkcjonowania podsystemów realizujących zdefiniowane funkcje bezpieczeństwa, jak również od zewnętrznych urządzeń zmniejszających ryzyko wystąpienia zagrożeń.

Jakie korzyści wynikają dla producentów i użytkowników maszyn ze stosowania układów bezpieczeństwa funkcjonalnego (układów SIS)?

Bezpieczeństwo funkcjonalne zapewnia następujące korzyści:

• minimalizację wypadków osobowych,
• unikanie kosztów związanych bezpośrednio z wypadkiem (opieka medyczna, odszkodowania dla poszkodowanego pracownika, itp.),
• uniknięcie kosztów będących następstwem wypadków (straty materialne w obiektach, straty produkcyjne spowodowane przestojami, odszkodowania za niezrealizowane umowy, itp.),
• zmniejszenie nieplanowanych przerw awaryjnych oraz płynniejszy proces produkcji,
• podniesiona wydajność dzięki wyższej odporności na błędy,
• wydłużony czas życia systemów,
• zwiększenie konkurencyjności dzięki globalnej akceptacji rozwiązania.

Układ realizujący funkcję bezpieczeństwa musi zadziałać w ściśle określonych warunkach realnego zagrożenia i w określonym czasie. Pewność działania układu realizującego funkcję bezpieczeństwa decyduje o poziomie bezpieczeństwa funkcjonalnego. Funkcja bezpieczeństwa ma za zadanie spowodować przejście maszyny do bezpiecznego stanu w przypadku pojawienia się człowieka w obszarze zagrożenia lub w przypadku przekroczenia przez system parametrów pracy uznawanych za krytyczne (ciśnienie, temperatura, prędkość, itp.).

Niezawodność układów bezpieczeństwa

Nie wszystkie systemy bezpieczeństwa zapewniają taki sam poziom bezpieczeństwa. Pewne grupy układów bezpieczeństwa zapewniają wykonywanie poleceń związanych z bezpieczeństwem tylko w przypadku prawidłowego działania wszystkich elementów składowych. Układy te są nieodporne na błędy elementów tworzących system odpowiedzialny za bezpieczeństwo. Istnieją także grupy układów sterujących, które potrafią realizować funkcje bezpieczeństwa nawet w przypadku pojawienia się uszkodzeń elementów tworzących system. Sytuacja taka jest możliwa dzięki rozbudowie układów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo maszyny, procesu lub instalacji.

Systemy bezpieczeństwa są dzielone na kategorie (poziomy) związane z ich przeznaczeniem oraz zdolnością zapewnienia działania funkcji bezpieczeństwa.

Artykuł w całości dostępny w Chemii Przemysłowej 3-4/2018