Zasada solidarności energetycznej

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przyznał rację Polsce, która zaskarżyła decyzję Komisji Europejskiej zwalniającą gazociąg OPAL z obowiązku stosowania regulacji unijnych. Zgodnie z orzeczeniem, postępowanie Komisji było sprzeczne z zasadą solidarności energetycznej i nie brało pod uwagę interesu wszystkich zainteresowanych państw członkowskich.

– Zasada solidarności energetycznej ma charakter fundamentalny i organy UE są zobowiązane stosować ją przy podejmowaniu decyzji w sprawach z zakresu energetyki. Oczekujemy jej zastosowania także w stosunku do projektu Nord Stream 2, a wyrok TSUE istotnie wzmacnia naszą pozycję w tej sprawie – podkreślił Paweł Majewski, Prezes Zarządu PGNiG SA.

Zasady korzystania z gazociągu OPAL

Postępowanie przed TSUE dotyczyło zasad korzystania z gazociągu OPAL, który stanowi lądowe przedłużenie gazociągu Nord Stream na terytorium Niemiec. W 2016 roku Komisja Europejska wydała nową decyzję zwalniającą OPAL z konieczności stosowania unijnych przepisów zakazujących monopolizowania infrastruktury przesyłowej. W ten sposób umożliwiła wykorzystanie praktycznie całej przepustowości gazociągu przez jednego użytkownika – Gazprom.

Decyzję Komisji zaskarżył rząd Polski, wspierany przez PGNiG, a interwencję po stronie Polski złożyły rządy Litwy i Łotwy. Ich zdaniem, Komisja Europejska nie zbadała wpływu wyłączenia regulacyjnego dla OPAL na bezpieczeństwo energetyczne tych krajów. W 2019 roku Sąd Unii Europejskiej w Luksemburgu przyznał Polsce rację i uznał, że decyzja Komisji naruszała zasadę solidarności energetycznej. Temu orzeczeniu sprzeciwił się rząd Niemiec, który odwołał się do Trybunału kwestionując prawne znaczenie zasady solidarności energetycznej.

Wyrok ostateczny

Korzystny dla Polski wyrok TSUE z 15 lipca 2021 r. jest ostateczny. Oznacza to, że OPAL będzie podlegał regulacjom ograniczającym dominującemu dostawcy możliwość korzystania z całej przepustowości gazociągu, przewidzianym decyzją Komisji Europejskiej z 2009 roku. Jednocześnie orzeczenie precyzuje znaczenie zasady solidarności energetycznej, która stanowi kluczową zasadę traktatową, a jej stosowanie zgodnie ze wskazówkami zawartymi w wyroku pozwoli na wzmocnienie rynku wewnętrznego oraz bezpieczeństwa energetycznego zarówno samej UE, jak i poszczególnych państw członkowskich. Daje to istotną podstawę do artykulacji interesów Polski, m.in. w sprawie reżimu prawnego, jakiemu powinien podlegać gazociąg Nord Stream 2.

Obecnie toczy się postępowanie ws. wniosku Nord Stream 2 AG o derogację spod wymogów prawa UE przed Wyższym Sądem Krajowym w Düsseldorfie. PGNiG jest aktywnym uczestnikiem tego postępowania i współpracuje w niniejszej sprawie z rządem Rzeczypospolitej Polskiej.