NIK o zapobieganiu nielegalnemu obrotowi paliwami ciekłymi
NIK negatywnie ocenia przeciwdziałanie w latach 2015 - czerwiec 2016 szarej strefie na rynku paliw ciekłych. W kontrolowanym okresie nie udało się doprowadzić do ograniczenia liczby podmiotów działających w szarej strefie lub dokonujących oszustw podatkowych, chociaż problem tzw. szarej strefy na rynku paliwowym został zidentyfikowany już w 2012 r.
Po wprowadzeniu pakietu paliwowego i pakietu energetycznego w III kwartale 2016 r. dało się zaobserwować silne tendencje wzrostowe w legalnej sprzedaży paliw ciekłych. Przełożyło się to na wzrost dochodów budżetowych. Rekordowe zyski wykazały też dwie największe spółki sektora paliw ciekłych. Jeśli tendencja utrzyma się w 2017 r. będzie świadczyło o tym, że walka z szarą strefą w sektorze paliwowym staje się skuteczniejsza.
Roczne dochody państwa z obrotu paliwami (akcyza, VAT, opłata paliwowa) wynoszą ok. 50 mld zł. Znaczącym problemem jest nielegalny handel paliwami: zagraża on stabilności branży paliwowej, a Skarb Państwa każdego roku traci na nim miliardy złotych.
Rynek paliwa w Polsce - jego cena
Rynek paliw w Polsce wart jest około 100 mld zł. Biorąc pod uwagę, że daniny na rzecz państwa stanowią około 50 proc. wartości obrotów, roczne dochody Skarbu Państwa z obrotu paliwami (akcyza, VAT, opłata paliwowa) kształtują się na poziomie ok. 50 mld zł. Głównym problemem tej branży jest przestępczość w obrocie paliwami ciekłymi. Firma doradcza Ernst & Young (EY) oszacowała, że w 2013 r. straty dla budżetu państwa z tytułu wyłudzeń podatku VAT w obrocie olejem napędowym wynosiły od 4,3 do 5,8 mld zł. Z kolei według szacunków firmy doradczej PwC w 2014 r. wyłudzenia VAT w polskiej gospodarce wyniosły niemal 50 mld zł, z czego ponad 20 proc. dotyczyło właśnie obrotu paliwami. Straty z samych tylko nieodprowadzonych podatków od sprzedanych paliw wyniosły w 2014 r. ok. 8 mld zł.
Paliwa zaliczone są do grupy tzw. towarów wrażliwych, ze względu na wysokość danin na rzecz państwa zawartych w ich cenie. Oszustwa na rynku obrotu m.in. paliwami stanowią przede wszystkim specyfikę polskiego rynku, o skali niespotykanej w innych państwach Unii Europejskiej. Straty budżetu Państwa są wynikiem głównie uszczupleń podatkowych, powstających poprzez stosowanie przez przestępców w obrocie paliwami mechanizmu tzw. znikającego podmiotu i transakcji karuzelowej.
Dane statystyczne GUS wykazały trwający od 2012 do 2014 r. spadek zużycia krajowej paliw w Polsce, mimo stałego wzrostu PKB oraz spadku światowych cen ropy naftowej. Zdaniem branży paliwowej i ekspertów dane te nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu rynku, gdyż stosunkowo znaczna jego część pozostaje w szarej i czarnej strefie. Do Polski trafiają niezgłoszone do opodatkowania paliwa z importu, które ze względu na brak obciążeń podatkowych są tańsze od paliw z legalnych źródeł.