CEL: Dobrze ocenić ryzyko
Na etapie działań przygotowawczych organizowany jest również zespół analityczny. Metodyka HAZOP kładzie szczególny nacisk na zespołowy charakter badania. Sesja analityczna wymaga udziału specjalistów z różnych dziedzin związanych z analizowanym procesem. Obrady prowadzone są przez przewodniczącego, a sprawy organizacyjne należą do sekretarza, który dokonuje odpowiednich zapisów w arkuszach analitycznych.
Badanie HAZOP wykonywane jest przy użyciu zestawu „słów kluczowych”, opisujących odchylenia od założonych warunków operacyjnych (np. parametr „przepływ” i słowo „brak” opisują odchylenie „brak przepływu”). W trakcie analizy poszczególne części instalacji badane są pod kątem możliwości wystąpienia odchyleń i oceniane, czy te odchylenia mogą mieć negatywny wpływ na bezpieczne i efektywne prowadzenie procesu. Jeśli zidentyfikowano wiarygodne dla procesu odchylenie, to badane są możliwe przyczyny, skutki oraz istniejące w projekcie zabezpieczenia, a następnie określany jest poziom ryzyka. W przypadku, jeśli przypisany poziom ryzyka nie stanowi o możliwej akceptacji względem bezpieczeństwa i zdolności do działania, proponowane są dodatkowe środki obniżające prawdopodobieństwo wystąpienia szkód lub ich rozmiar, tak aby w efekcie poziom dopuszczalności
ryzyka został osiągnięty.
Wstępne szacowanie poziomów ryzyka wykonywane jest na podstawie matrycy ryzyka uwzględniającej możliwe kombinacje kategorii prawdopodobieństwa (częstości) i wielkości skutków poszczególnych zdarzeń. Dla celów związanych z badaniem HAZOP dla projektowanego układu technologicznego instalacji kotłowej wykorzystano stosowaną często w przemyśle procesowym matrycę ryzyka 7x5x4, co oznacza 7 kategorii częstości występowania skutków, 5 kategorii wielkości skutków oraz 4 kategorie poziomów ryzyka (tab. 3) [7]. Kategorie poziomów ryzyka zostały zdefiniowane jako:
• ryzyko akceptowane (A) – niewymagające wprowadzenia dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony,
• ryzyko tolerowane – akceptowane (TA) – przy którym należy rozważyć wprowadzenie dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony, jeżeli są one praktycznie uzasadnione (obowiązuje zasada ALARP), ryzyko tolerowane – nieakceptowane (TNA) – dopuszczalne czasowo przy wskazaniach wprowadzenia koniecznych, dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony,
• ryzyko nieakceptowane (NA) – powodujące wyłączenie danego obszaru technologicznego lub instalacji z ruchu do czasu wprowadzenia dodatkowych środków bezpieczeństwa i ochrony.
TAB. 6 Arkusz analityczny HAZOP