USA i Brazylia – produkcja etanolu

Brazylia jest drugim na świecie producentem i eksporterem etanolu i jedną z najbardziej zielonych gospodarek świata. Nie bez powodu - hydroelektrownie brazylijskie wytwarzają 80% energii elektrycznej, ustępując pod względem produkcji jedynie Rosji i Chinom. My o takim udziale możemy tylko pomarzyć - w Polsce energia wodna to zaledwie 2,3 TWh, czyli 1,4% krajowego zużycia. No ale nie mamy takiej rzeki jak Parana i takiego miejsca jak Itapu, zasilającego 20 generatorów o łącznej mocy 14 Megawatów.

Brazylia  także w biopaliwach jest krajem wzorcowym, dużo bardziej przy tym przyjaznym dla klimatu niż USA. Program użycia i dostosowania samochodów do tego paliwa rozpoczęto ponad 40 lat temu, po wielkim kryzysie naftowym, sprowokowanym przez OPEC. Wojskowy rząd obawiał się o suwerenność państwa, ropa było trudno dostępna i droga. Z kolei cukier był wtedy bardzo tani, co groziło bankructwem ważnej gałęzi brazylijskiej gospodarki narodowej.  Wprowadzono więc nowe paliwo – gazohol - 24%-ową mieszankę  alkoholu z benzyną. Całość uzupełniono o produkcję samochodów, które miały silniki dostosowane  do mieszanki alkoholowej. Dzisiaj prawie cała brazylijska produkcja to samochody„flexi”, które mogą jeździć na benzynie, mieszance alkoholowej, a nawet na gazie. To największy na świecie projekt przestawienia transportu na paliwa odnawialne.

Premier Brazylii nazywał swój kraj dumnie „Arabią Saudyjską etanolu”. I jest to też w odróżnieniu od Ameryki potęga chwalona za zmniejszanie emisji dwutlenku węgla.  Produkcja biopaliw w Brazylii  pozostawia bowiem najmniejszy tzw. „ślad węglowy” (carbon footprint). Wyprodukowanie litra etanolu w Brazylii to pół kilograma wyemitowanego CO₂, podczas gdy w USA emisje są trzykrotnie większe – prawie 1,5 kg.

Rozwiązanie tej zagadki „klimatyczności” biopaliw jest proste: brazylijska uprawa trzciny cukrowej i produkcja biopaliw pochodzi sprzed ery zielonej rewolucji, tam ciągle siła ludzkich mięśni jest decydująca. Porównajmy pracę amerykańskiego farmera, mającego potężne środki techniczne i zużywającego przez to dużo energii (elektryczności z węgla, benzyny z ropy czy nawozów z gazu) z niewolniczą pracą na brazylijskich plantacjach. Także zużycie nawozów azotowych jest w Ameryce 2,5-krotne większe.

Tak więc z powodu znacznie mniejszej ilości energii, zużytej przy wyprodukowaniu  biopaliw, brazylijski współczynnik energii uzyskanej do włożonej (EROEI) wynosi 3,7 (z jednej jednostki energii otrzymujemy w rezultacie procesu 3,7 jednostki). Natomiast w USA mamy do czynienia z energetycznym przelewaniem z pustego w próżne - przy produkcji kukurydzy współczynnik EROEI wynosi 1,1 - 1,3 (z jednostki energii włożonej uzyskujemy 1,1 do 1,3 jednostek energii, czyli zaledwie o 10%-30% więcej niż włożyliśmy).  Mamy więc odpowiedź, dlaczego południowoamerykańskie uprawy dają mniejszy „ślad węglowy”.

Brazylia ma również sprzyjający klimat, nasłonecznienie, opady deszczu i inne przewagi konkurencyjne nad Ameryką. Z hektara upraw brazylijskiej trzciny cukrowej otrzymuje 80 ton surowca, z którego produkuje się 6,4 tysiąca litrów etanolu. Pola amerykańskiej kukurydzy są znacznie mniej wydajne - możemy z nich otrzymać ponad dwukrotnie mniej alkoholu - zaledwie 3 tysiące litrów z hektara.

Ta naturalna wyższa produktywność zachęca do poważnych inwestycji. Wielcy gracze światowego przemysłu spożywczego jak Cargill czy naftowego jak Shell i BP, zainwestowali w uprawy przemysłowe, na dużą skalę. I już nie jest to ręczne wycinanie trzciny cukrowej. Młody robotnik w dobrym dniu ścinał 8 ton trzciny. Dzisiaj ten sam pracownik kierując kombajnem  przerabia 700 ton dziennie. Postęp w warunkach pracy jest ogromny, ale z pewnością takie uprawy są mniej „przyjazne globalnemu klimatowi”.

I tak to już jest, albo człowiek albo klimat.