Przyjrzyjmy się naszej sytuacji. Polska przygotowywała się do zerwania dostaw z Rosji od początku "spec-operacji". Importowano poważne ilości gazu (głównie LNG z Kataru i USA), więc zapasy magazynowe rosły od początku marca i są obecnie niezwykle wysokie, jak na tę porę roku - 79% zapełnienia. Jednak na zapasach można wegetować, a nie normalnie funkcjonować.

Z kontraktu jamalskiego docierało do Polski 8,4 mld m³ gazu rocznie (9 mld m³ wg normy rosyjskiej GOST, czyli * 0,9317). Prawie 3 mld m³ przez gazociąg Jamał, pozostałe ilości z Ukrainy (Drozdowicze). Zużywamy rocznie 20 mld m³, więc wydaje się za zabraknie nam ponad 40% naszych potrzeb. Ale to nie do końca prawda. W pierwszym kwartale tego roku udział dostaw z kierunku wschodniego oraz zachodniego i południowego (wg nomenklatury PGNiG) wyniósł 74%. W ubiegłym było to 80%. To jest realny poziom udziału rosyjskiego gazu w naszym gazowym bilansie importowym.

Struktura importu gazu do Polski, grafika Nikos Tsafos, CSIS

 

Zrywając współpracę z Gazpromem narażamy się na konieczność zastąpienia innymi źródłami 3/4 lub nawet 4/5 importowanego gazu. Dzisiaj do tego nie jesteśmy oczywiście przygotowani. Nasze maksymalne możliwości importu gazu wyglądają następująco:

• 6,2 mld m³/rocznie gazoport w Świnoujściu;
• 10,5 mld (13,8 GWh/h) – rurociąg Jamał z Niemiec,
• 1,5 mld – wejście Lasów z Niemiec,
• 0,5 mld - wejście Cieszyn z Czech,
• 2 mld - otwarte 1 maja połączenie z Litwą

Na dzisiaj to tyle prawie 21 miliardów m³ rocznie, pomijając niewielkie lokalne połączenia. Gdybyśmy mogli pompować całą mocą wszystkich tych połączeń - z łatwością zrównoważylibyśmy bilans potrzeb, pamiętać należy przecież o 3,75 mld m³ własnego wydobycia (PGNiG wydobywa razem 4,5 mld, ale część w Norwegii).

Gdybyśmy... Jednak oprócz gazoportu, który będzie bardzo ciężko wykorzystać w pełnej przepustowości (nigdzie się to nie udaje, w 2020 r. było to 3,76 mld na 5 mld mocy regazyfikacyjnych, czyli 75%), wszystkie inne wejścia do kraju to... rosyjski gaz. Najwięcej płynie go z Niemiec, gdyż tam właśnie są odpowiednie moce przesyłowe.

Więc po naszej decyzji stało się to, przed czym ostrzegałem od lat. Do Polski zaczął przez Jamał płynąć na wschód "niemiecki" gaz. Nie trzeba nawet pisać, skąd pochodzi, wystarczy popatrzeć na kaloryczność. I płynie pełną mocą - 13,2 GWh/h, czyli 95% technicznych możliwości rewersu punktu Mallnow. To w przeliczeniu (/11,4 * 24 * 365) na roczne dostawy 10,15 miliarda m³.

Jeszcze do lipca 2021 tranzyt na zachód był na poziomie pełnych mocy rurociągu, później były to już tylko krótkie okresy pełnego wykorzystania. Odwrócenie pracy rurociągu nastąpiło 21 grudnia, gdy zaczął on pracować głównie w kierunku rewersowym - z zachodu na wschód. Obecnie gaz płynie już tylko na wschód.

Ironia losu sprawiła, że bezpieczeństwo energetyczne zapewnia nam dzisiaj rurociąg Nord Stream 1, którego budowę tak ostro blokowaliśmy. I łączący go z Mallnow rurociąg OPAL, który blokowaliśmy przez lata, by wykorzystywał jedynie połowę swych mocy. Ale to bardzo kruche bezpieczeństwo. Pisząc ten tekst, rzuciłem okiem na przesyły przez Jamał. Kilka dni gaz płynął pełną mocą rewersową, i nagle, 2 maja, zamarł na pół dnia. 3 maja ruszył... i znów zamarł. Nie wiadomo, co się dzieje... A od tego punktu wejścia do polskiego systemu gazowego będzie przez wiele miesięcy zależało bardzo wiele.

Scenariusze na najbliższe miesiące są więc bardzo niepewne. Gdy jedynie Polska wypadnie z grona odbiorców - będziemy kupować od innych klientów Gazpromu, głównie Niemiec. Łatwo ani tanio nie będzie, ale jakoś przeżyjemy. Jednak jeśli ta fala zrywania dostaw rozszerzy się na inne kraje, to w Środkowej Europy wystąpi ostry deficyt gazu. Wszystkie te połączenia będą funta kłaków warte, każdy bowiem będzie walczył o zapewnienie własnym użytkownikom jak największej ilości gazu.

Burzliwy okres przed nami.